“Elvis'i Dinlerken Radyonun Başından Ayrılmazdım!”

Zafer Dilek... Türkiye'de Sezen Aksu’dan Yeliz’e kadar pek çok sanatçının albümlerinin aranjörlüğünü yapmış, hem Türk müziğini, hem yabancı müziği çok iyi bilen gerçek bir müzik adamı… Elvis’e ayrı bir sevgi duyan ve Cantekin-Zafer ikilisi olarak TRT’deki Rock and Roll programlarından da hatırladığımız Zafer Dilek ile müzik yaptığı mekânda söyleştik. Kendisine çok teşekkür ediyoruz.

Söyleşi: Korkmaz Uluçay (16 Temmuz 2004)

......... / .......... 
 

Elvis’i ilk ne zaman hatırlıyorsunuz? 

Elvis Presley’i daha müziğe başlamadığım yıllarda, dinleyiciyken hatırlıyorum: 1956 falan, 11-12 yaşındayken. Elime ilk gitar alışım 1958 yılıdır. Daha önce mandolin çalıyordum. Rahmetli babam almıştı ilkokulu bitirince. Ailemde hiç müzisyen yok. Elvis’i dinlerken radyonun başından hiç ayrılmazdım. Elvis Presley aslında pop akımını başlatan kişi. Yalnız müzik değil, giyinişten davranışa yaşam biçimini etkileyen biri. Bu tamamen 50’li yıllara özgü bir şey, bir daha da olmayacak, isterdim olmasını. Yani her şey iz bırakıp başka bir şeye dönüşüyor. O dönemi dolu dolu yaşadım ben. Mesela o atmosferi “Grease” filmi çok güzel anlatır. Biz Adana’da bile o dönemi hissetmiştik. O zaman Türkçe hafif müzik yoktu, bir tek tangolar vardı, Celal İnce gibi. 1963’te falan başladı, Adamo’ya Türkçe söyletmek gibi: “Her Yerde Kar Var”… Sacha Distel… 

Johnny Hallyday! 

Evet, Peppino Di Capri… Bir de Amerikalı vardı aslında eskiden, “Üsküdar’a Gider İken”i söyleyen, neydi adı? 

Ertha Kitt? 

Evet, hatta Türkiye’ye geldi sonra, ben Hilton’da çalışırken. Biz o yıllarda Elvis’in ne kadar şarkısı varsa hepsini söylemeye çalışırdık. Şu anda bile bazılarını söyleriz. Ben aslında şarkıcı değilim tabii. Gençler maalesef pek bilmiyor. Bugün hatta “She’s Not You”, “A Fool Such As I”ı benim repertuara ekledim. Başka da var: “Can’t Help Falling In Love”, “Surrender”, “It’s Now Or Never”… Cantekin’leyken, o zamanlar bile kimsenin cesaret etmediği Elvis şarkılarını yaptık. Haftada bir “Geçmiş Zaman Olur Ki” diye TRT’de yayınlanırdı. Bayağı ilgi görürdü. Hatta montajlarını bile ben kendim yapardım. Beş kez çekerdik bir parçayı değişik açılardan. 

Biz beklerdik “bu hafta Elvis söyleyecek misiniz” diye…

Bende çoğunun kopyası var, galiba Betamax’ta… VCD’ye çekmek lazım şimdi. 1955-70 arasına ait çok şarkı yaptık o programda, Elvis’in de çok şarkısı vardı. Tabii başka şarkıcıların da…

Enstrümanların çoğunu çalıyorsunuz bildiğim kadarıyla?… 

Esas gitar çalıyorum, ama mecburiyetten belki de, piyanoya da geçtim. Yaylı ve nefesliler dışında hepsini kendim çaldım kayıtlarda. Zaman zaman söylüyorum ama şarkıcı değilim. 1972’den beri aranjörlük ve yönetmenlik yapıyorum. Aktif müziği bırakmadım, ama tabii eski yoğunluk yok. Böyle haftanın iki günü bu dernek lokalinde müzik yapıyorum. Genelde bu statülerdeki yerlerde çıkıyorum, piyasada çalışmıyorum yani. Moda Deniz Kulübü, Büyük Kulüp vs. Orta yaş ve üstü insanların devam ettiği yerler. Tabii hızlı yıllarımız da oldu: 60’lı yıllar, 70’ler, 80’ler kısmen... Sonra bizim dönem bitmeye başladı (gülüyor)…  

Kurduğunuz orkestralar olmuş geçmişte, değil mi? Sahir Kayahan, Ataman?… 

Kendi adıma da bir kez kurdum, evet… Bir de Atakan vardı davulcu… “Zafer Dilek Dört” adıyla, 70’lerin başı… 

Bir de "Kontrastlar Grubu" varmış, 1967? 

Evet, daha doğrusu şöyle: 1965’te geldim İstanbul’a ben, daha önce Adana’daydım. Orada “Mavi Gölgeler” adıyla dört kişilik bir grubumuz vardı. Yani profesyonellik 1962’de başladı. Belki de yarı-profesyonel denebilir, lise yıllarıydı. Sonra üniversite için İstanbul’a geldik, geliş o geliş… Buraya gelirken de müziği bırakacağımı düşünüyordum, çünkü “İstanbul’daki müzisyenler bizden çok iyidir” diyordum. Ama baktım ki bizden bir fazlalıkları yok. Bazı rastlantıların da yardımıyla burada da başladık. Adana’daki gruptan üç kişiye buradan da üç kişi ekleyip altı kişilik “Kontrastlar”ı kurduk. Bu üç kişiden biri şimdi Moğollar’ın bas gitaristi Taner… 

Taner Öngür, değil mi? İzzet Bici de varmış? 

Evet. İzzet solistti ve gitar da çalardı. O ve Türker (saksofon) şimdi Amerika’da. Türker Boston’da profesör. İzzet Miami’de yaşıyor… Okan Dinçer 1976’da rahmetli oldu, klavyeci, çok üzüldük. Ben de 1989’a kadar canlı müzik yani kalabalık orkestrayla çalıştım. Kronolojik olarak söyleyeyim: 65-68: Okan Dinçer Kontrastlar;  68-69: sadece Kontrastlar, Okan İsveç’e gitmişti; 69’da: rahmetli Faruk Akel Orkestrası vardı. Türkiye’nin hatta Avrupa’nın en iyi alto saksofoncusuydu belki. O grupta bir sezon bas gitar çaldım. Sonra Önder Bali Orkestrası… O arada İstanbul radyosu emisyonlarına katıldım, sigortalı oldum. İyi para kazanıyorduk, talep çoktu, nezih gece kulüpleri vardı, içkili danslı yerler. Hepsi de iş yapardı. 72’ye kadar muhtelif sanatçılara stüdyo gitaristliği yaptım, sonra aranjörlüğe geçtim. Kendi plaklarımı yapmaya başladım. Türk Sanat Müziği eserlerini Batı Müziği anlayışıyla enstrümantel seslendiriyordum: “Bütün Meyhanelerini Dolaştım İstanbul’un” mesela. Çok ilgi gördü. Türkiye’de enstrümantel müzik açısından önemli bir dönem başladı. Bir daha da olmadı.  Benden sonra gitarist arkadaşlar Yurdaer Doğulu, Cengiz Coşkuner ve Metin Alkanlı yaptı aynı şeyi. Şaşırtıcı bir ilgi oldu, 1980’e kadar sürdü diyebilirim. 1973’te Özdemir Erdoğan’la çalıştım. 1974-82: Doruk Onatkut. 82’de askerlik. 84-89: yine Onatkut Orkestrası Hilton’da. 89’da Cantekin ile ikili yaptık. Üç yıl öncesine kadar da 10-11 yıl ikili çalıştık Cantekin’le. 2000’den bu yana da buradayım. Aslında sayfalar tutacak şeyi özetledim işte. Kendime kızıyorum günce tutmadığım için. Aslında çok ayrıntı var. İyi bir kitap yazılmalı.

Elvis'ten başka sizi etkileyenler? 

Shadows’dan çok etkilenmiştim zamanında. Onun gitaristi gibi çalmak çok modaydı. Üç gitar, bir davul: Gökçen Kaynatan, Mesut Aytunca, Siluetler, Mavi Işıklar hep o şekildedir… Klavye olayı sonradan geldi, biz başlattık diyebilirim. Rahmetli Okan’ın bir Hammond orgu vardı. İncirlik’teki Amerikan üssünden almıştı 17 bin liraya,  o zaman çok büyük para, 1963 falan. Hammond bir tek bizdeydi. Sonra Şerif Yüzbaşıoğlu getirdi. Ve hatta İstanbul’daki grubu kurmadan önce Okan birçok orkestradan teklif almıştı “bizle çalış” diye. Şimdiki gençler müzik aleti bulmada bir sıkıntı yaşamıyorlar. 80’lere kadar biz çok yaşadık. Ben Adana’da gitar teli bulamazdım; bağlama teli takardım, kopardı. İstanbul’a giden birinden rica ederdim, tek marka vardı:  Avusturya malı Quintin. Onu bulursa çok sevinirdik. Limon sandığı dediğimiz gitarlar vardı. “Bir gün elektro gitar sahibi olacağız mı?” diye merak ederdik. Sıkıntı çekerdik, ama gönül vermiştik işe, şikâyet etmezdik. 

Elvis’in ölümünde neler hissettiniz?

1977’de Elvis öldüğünde sanki bir yakınım ölmüş kadar üzüldüm inanın. Bir türlü kabullenemedim. “Bu adam daha genç!” dedim. Zannederim karısından ayrıldığı için büyük bir depresyona girmişti. Ayrıntıları bilmiyorum. Parasal sorunu yoktu çünkü, kesinlikle mutlulukla ilgili bir şey olmalı. Priscilla mıydı karısı? Bir de kızı vardı.

Evet. 

Öldükten sonra bile hâlâ para geliyordur onlara… Bir de Gölcük depreminde kaybettiğimiz bir arkadaşımız vardır: Ertuğrul Çayıroğlu… Aklıma geldikçe çok üzülüyorum. Çok değerli müzisyendi. Konservatuar mezunu; pek çok enstrüman çalardı. Uzun yıllar çalıştık çeşitli orkestralarda… Neyse, o dönemden arkadaşlar hep benim gibi şimdi, yani aktivitelerini marjinal olarak sürdürüyorlar. Anlayan falan da yok zaten, gençlerin çoğu bir şey anlamıyor. Ben “şahmerdan” diyorum, davulun o sesi var ya pedal? Devamlı aynı ritim. Arabalarda bir de kontrapedal duyarsın. Başka bir şey yok, hemen oynamaya başlıyorlar. 1977’de -Elvis öldüğü yıl- işte bu disco denen şey çıktı ve ondan sonra her şey bozuldu. Bak enteresan şimdi söylerken fark ettim aynı yıl Elvis’in öldüğünü… Disco adıyla da çıkmadı “Philadelphia Sound” diye çıktı önce. O kadar basit ki, belli şablonlar var: altyapıyı koyuyorlar, armoni, üstüne de melodi, bitti iş. Bir yaratıcılık yok, oysa ben sabahlara kadar nota yazdığımı biliyorum orkestrayı yönetmek için. 

O zamanlar insanlar daha araştırıcı ve yaratıcı mıymış? 

Düşünün o klasikçiler zamanında ne teyp var, ne radyo. Adamın müziğini seslendireceği teknoloji yok, ancak orkestranın önüne koyup çaldırabiliyor. Ses tertibatı yok, ona göre yazmış. Bugün dinliyorsun o eseri konser salonunda, her şeyi naturel duyuyorsun. Mikrofon falan yok, tenorun veya sopranonun sesini, enstrümanların uyumunu ona göre ayarlamak zorunda adam. Dediğim gibi imkânsızlıklar yaratıcılıkları ortaya çıkarıyor.  

Valla çok güzel anlattınız her şeyi. Hazırladığım soruların çoğunu sormama gerek kalmadı. Cantekin ile yaptıklarınız dışında hiç Elvis kaydı oldu mu stüdyoda? 

Olmadı. Cantekin’le yaptıklarımızın kayıtları ses kaseti olarak da var bende. Sana kaset hazırlayıp vereyim.  

Koleksiyonunuz var mı? 

Maalesef. Var bir şeyler ama belli bir konuda yoğunlaşarak yapmadım. O yüzden pişmanım diyebilirim. Bundan sonra da zor tabii… 

Özel Elvis şarkıları var mı sizin için?  

Hepsi aynı değerde, ama “A Fool Such As I”ı çok severim. Elvis’in ünlü şarkılarının stüdyo kayıtları sırasında hatalı ya da beğenilmeyen versiyonlar da hep kaydedilmiş, yani teyp durdurulmamış. Elvis’in konuşmaları falan, onları dinledim bir yerde. DVD’lerini arıyorum, konserlerini seyretmek için. 

Elvis’le bağdaştırdığınız Türk şarkıcıları? 

Erkut Taçkın ve Ersan Erdura… Hatta Erkut daha öğrenci iken gizlice orkestra kurup radyoda emisyonlara çıkardı. Ben onları Adana’da dinler ve hayran kalırdım. Saksofoncu Yalçın Ateş vardı onlarla birlikte.. Bizimle de çalıştı sonra. Erkut süper söylerdi. Erkut nereye giderse oraya giderdik o yıllarda. Daha çok Elvis şarkıları söylerdi. Ersan Erdura, Erkut kadar eski değil tabii ama 68’de falan başladı sanırım, o da iyi söyler. Erol Büyükburç da iyi söyler ama onun sesi tenordur, ince yani.  

King Creole’u söyler Erkut Bey? 

Evet, biliyorum, enteresandır biz o parçayı pek çalmadık. Bir kere Etiler’de bir yerde Erkut’a çaldık galiba sahnede.  

Çok çeşitli tür yapmışsınız. Bilinçli mi oldu bu? 

Aranjör olarak her tür müzikle uğraşıyorduk, ama artık Unkapanı’ndan koptuk. İşi bilen firma sayısı da çok azaldı. Bülent Ersoy, Edip Akbayram, Muazzez Abacı, hepsiyle çalıştım, yani işini yapmadığım sayılı insan vardır: Aklımda kalan: Ajda ile Tanju Okan galiba sadece çalışmadıklarım… Plakçılık hayatım başkadır, sadece ona bakanlar yanılır. Arabesk de yapmışımdır. Ama sahnede hep Batı Müziği çalardım. “Nasıl oluyor?” derlerdi. Ayrım yapmam ben, caz da yaptım, Arif Sağ ile Anadolu motiflerini içeren albüm de yaptım. 

ElvisTürk üyelerine mesajınız var mı? 

Valla, her zaman yanınızdayım. Her şeyden önce Elvis’i sevdiğiniz için teşekkür ediyorum. Bizim dönemimizi anlamış görünüyorsunuz. Fan kulüp olarak gittikçe büyümenizi dilerim. Genelde gençlerin geçmiş bilgileri yok, ama sizi tebrik ediyorum. Geçmişten kopmamak lâzım… Yaptığınız aktivitelerde, müsait oldukça, benden size tam destek... Jam Session gibi olaylarda diğer sanatçı arkadaşlarla bir araya getirin bizi, ben varım. Şimdi şurada olsalar neler yaparız. Maddi beklentileri arkaya atan sizin gibi idealist arkadaşlar çok yok, sizi takdir ediyorum.

TRT Radyo I, eski NTV-Radyo senaryoları, Radio Time, Metro FM, Rock FM, Joy FM, Radyo 9 Eylül... ELVIS'in olduğu tüm radyo programları...

Wallpaper