"ROCKABILLY ve TEDDYBOYLAR"

 (Yazan: E. Saygın Dereli)

“Asi bir görünüş, briyantinli saçlar, hot rod arabalar...”

1956 yılı yapımı kült bir filmden bir sahne gibi değil mi? Sanki her an Elvis de elinde gitarıyla belirip, sallanmaya başlayacak gibi geliyor insana. Ülkemize uzak bir akım olsa da, bu geleneği ister teddyboylar ister rockabillyler günümüzde de yaşatıyorlar. Peki ama kimdir bu rockabillyler, bu teddyboylar? Yaşattıkları kültür neye benzer? Neler yaparlar?

Her şeyden önce elbette Elvisvari görüntülerinden de anlaşılacağı gibi hepsi Elvis’i severler. Bir çoğu için Elvis efsanesi 1954'de başlar. Ve Sun Records günleri bitene kadar bu efsane devam eder. Onlara göre Elvis çok önemli bir akımın öncüsüdür. Ancak onlar için şunu rahatlıkla söyleyebiliriz.

Onlar Elvisi şarkılarından çok karizması için severler, birçoğu Elvis’in sonraki dönem şarkılarını sevmez, ama onun tutkusunun peşinden giden popüler olmayan yorumcuları dinlemeyi, kendi yıldızlarını yaratmayı severler. Onlar rock'n roll'un enerjik, ham, işlenmemiş, otantik şarkılarını severler. Rockabilly’nin bir hybrid –melez- müzik olduğunu bildiklerinden çoğu rockabilly'nin kökleri olan hillbilly, western swing, bluegrass, outlaw country yanı sıra derin Missisipi deltası blues'u dinlerler. Bu kadarını zaten görünüşlerinden hepimiz kolaylıkla anlıyabiliyoruz. Peki ya bu kültürler nasıl doğdu?

Rockabilly kökleri Amerika'da Dixieland olarak bilinen Mississipi deltasında doğmuştur. Neden burada doğduğunu açıklamak için bu bölgenin tarihine bakmak yeterlidir. Amerika'da siyah nüfusun en çok olduğu, en çok ezildiği bölgedir burası. Siyah ve beyaz ırk çok uzun zaman boyunca birbirlerine diş bileyerek yaşamışlar. Ancak aynı zamanda gizli bir müzik alışverişi içinde de bulunmuşlar. 1940'lara kadar iki toplum arasındaki mesafe, müziklerin etkileşimleriyle yavaş yavaş birbirine yaklaşmaya başlamış. Country'nin içine giren Blues kalıpları Bluegrass'ın doğmasına yol açmış. Blues ağır havasını hafif hafif yumuşatmış. Bu yıllarda alttan gelen yeni beyaz jenerasyon artık klasik country'nin kalıplarından kurtulması gerektiğine inanır olmuş. İlk dönem rock'n roll yıldızlarına baktığımızda hepsinin Hank Williams, Merle Travis, Lefty Frizell gibi country idollerinin yanı sıra Howlin' Wolf, Lightnin' Hopkins, Screamin' Jay Hawkins gibi siyahi idolleri de olduğunu görüyoruz.

1950'lerin başında birçok country şarkıcısı artık daha enerjik country kayıtları yapmaya başlamıştır. Rock'n Roll'un primitif örnekleri olarak da kabul edilen bu kayıtların başlangıcı Delmore Brothers'a kadar gider. Çok kısa bir zaman sonra da Billy Lee Riley, Bill Haley & his Comets'in ilk kayıtları ilk rockabilly kayıtları olarak kabul edilir. Elvis'e kadar temellerini yavaş yavaş oluşturan rockabilly, Elvis'in ilk Sun kayıtlarıyla beraber bir fenomene dönüşmüştür. Bu zamandan çiçek çocukların ortaya çıkışına kadar geçen süre rockabilly'nin Amerikan radyolarında ve müzik kutularında en çok çalındığı zamandır. Rockabilly tutkunları bu yüzden çiçek çocukları pek sevmezler.

Elvis fırtınası plak şirketlerini Elvis gibi şarkı söyleyebilen yeni gençler aramaya itti. Bu amaçla çeşitli ses yarışmaları ve organizasyonlar yapılmaya başlandı. Bu yarışmalardan birine örnek olarak Roy Orbison'ın keşfedildiği Get Hot or Go Home'u gösterebiliriz. Bunun yanında 1940'lardan beri ülkenin çeşitli yerlerinde düzenlenen ve tüm Amerika'da yayınlanan country festivallerinde - Louisiana Hayride, Big D Jamboree gibi- artık yerel şarkı yarışmalarında dereceye giren rockabilly şarkıcılarına da yer verilmeye başlandı. Elvis'in yanı sıra, Johnny Cash, Warren Smith, Gene Vincent, Ronnie Hawkins, Wanda Jackson, Carl Perkins, Belew Twins gibi bir çok rockabilly bu festivallerle tanındılar. Bir de Eddie Bond gibi bu dönemle beraber country’yi bir kenara bırakarak rockabilly şarkı söylemeye başlayanlar vardır. İlk dönem rockabilly gruplarına baktığımız zaman kontrabas ve özellikle büyük kasa Greatsh gitarların bu dönemde çok kullandığını görüyoruz.

Elvis'in Avrupa'ya askere gitmesi ve Buddy Holly'nin bir uçak kazasında ölmesi sonrası Rockabilly Amerikan radyolarında daha az çalınmaya başladı. Ve bu boşluğu çiçek çocuklar doldurmaya başladılar. Amerika'da popülaritesini kaybeden birçok rockabilly şanslarını Avrupa'da ve ilk durak olarak da İngiltere’de denemek üzere uzun turnelere çıktılar.

Teddy Boy Hareketi

II. Dünya savaşından sonra ABD ekonomisinde 1950’lerde başlayan hızlı tüketim İngiltere’ye ancak 1960’ların başında geldi. Bu tarihten itibaren İngiltere’de iş güç sahibi gençler ekonomik olarak artık daha iyi giyinme, motosiklet alma, veya eğlenceye daha fazla para harcama lüksüne sahip konuma geldiler. Bu nesil gençliğinin giyim stilleri tamamen ailelerini şok etmeye endekslenmişti.

İngiliz gençlerinin bu dönem giydikleri kıyafetlerin en dikkat çekici olanı Edward stili frak ceketlerdi ,ki aslında çalışan gençlerin böyle bir ceket giymesi çok abiyane bir durumdu. İngiliz kralı Third Edward’la (ki İngilizler Third Edward’ı Ted olarak kısaltırlardı) bütünleşen bu stil ceket giymeleri neticesi İngiliz basını bu gençlere Teddies adını verdi. Teddyboys erkek Teddy’ler için, Teddygirls’de bayan Teddy’ler için kullanılan terimler halini aldı. Bunun yanında süet ayakkabılar, gevşek bağlanmış ince kravat, metal saç tarağı, erkeklerde briyantinli yağlı saçlar (kalın ve uzun favoriler). Bayanlar ise saçlarını arkadan toplayıp, 1950 stili kabarık etekler giyip, üzerilerine ekseriya deri ceket giyiyorlardı. Aslında giyim kuşam ve müzik zevki olarak bu gençler 1950’li yılların Amerikan gençlerini andırıyorlardı. Rock Around the Clock, The Wild One gibi filmlerde bu akımın tüm Avrupa’ya yayılmasını kolaylaştırdı.

Gene Vincent & Eddie Cochran'ın uzun soluklu Avrupa turneleri Avrupa'da rockabilly müziğine olan sevginin artmasına neden oldu. Avrupalılar zaten Elvis sayesinde bu müziği seviyorlardı ve Tommy Steele, Cliff Richard and the Drifters, the Shadows, Billy Fury, Marty Wilde gibi İngiliz rocker’ları 1950’lerin sonunda İngiltere’de çok sevilmekte idiler. Teds’ler de kendilerini en iyi ifade eden müziğin rockabilly olduğuna karar verdiler. İşte bu dönemde Amerika’da popülaritesini kaybetmiş birçok rockabilly Avrupa’da krallar gibi karşılanıyordu. Ray Campi, Janis Martin, Johnny Carroll, Mac Curtis, Sleepy LaBeef bu Amerikalı rockabilly’lerin sadece bir kaçıdır.

Bundan 10 sene öncesine kadar ABD’nin güneyinde Dixieland, Texas ve Avrupa’nın birkaç metropolü arasına sıkışıp kalan rockabilly bugün internet’in de yayılmasıyla artık tüm dünyaya yayılmış durumda. Amerika, Avrupa ve Avusturalya’nın çeşitli bölgelerinde yapılan bir çok festivalle artık Elvis’in çocukları devraldıkları mirası kuşaktan kuşağa aktarmaktalar.